Μισούρι

I

(Missouri). Ποταμός (4.740 χλμ.) των ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος δεξιός παραπόταμος του Μισισιπή. Πηγάζει από τις ανατολικές πλαγιές των Βραχωδών Ορέων και σχηματίζεται από τη συμβολή των ποταμών Τζέφερσον και Μάντισον. Το μεγαλύτερο μέρος του πάνω ρου του διασχίζει τα Βραχώδη Όρη και περνάει κατά τη διαδρομή του μέσα από βαθιά φαράγγια, σχηματίζοντας καταρράκτες. Οι μεγαλύτεροι από αυτούς βρίσκονται στην πόλη Γκρέιτ Φολς και ονομάζονται Μεγάλοι Καταρράκτες. Τα νερά τους πέφτουν από ύψος 187 μ. και είναι σκούρα καφέ και λασπώδη.

Κατά μήκος του Μ. έχουν κατασκευαστεί πολλά μεγάλα φράγματα, με τα οποία ένα τμήμα του ποταμού έχει μετατραπεί σε αλυσίδα τεχνητών λιμνών. Ο κάτω ρους του διασχίζει τις κεντρικές πεδιάδες και έχει ελικοειδή και ασταθή κοίτη. Η πλατιά κοιλάδα που βρίσκεται σε αυτή την περιοχή έχει επιχωματωθεί προς τη μεριά του ποταμού για να προστατευτεί από τις πλημμύρες. Στα Δ, μεγαλύτεροι παραπόταμοι του Μ. είναι ο Γέλοου Στόουν, ο Πλατ και ο Κάνσας. Τα νερά του πάνω ρου του προέρχονται κυρίως από χιονοπτώσεις και του κάτω από βροχοπτώσεις. Έτσι, στην πολυυδρία ανεβαίνει αισθητά η στάθμη του στον κάτω ρου (κατά 8-12 μ.) και πέφτει το καλοκαίρι. Ο Μ. μεταφέρει μεγάλες ποσότητες υλών (περίπου 220 εκατ. τόνους τον χρόνο) και συχνά πλημμυρίζει. Το σύστημα των μεγάλων τεχνητών λιμνών που έχει κατασκευαστεί στον Μ. και στους παραποτάμους του χρησιμεύει για τον έλεγχο της ροής των ποταμών, για την άρδευση των γύρω περιοχών, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για τη ναυσιπλοΐα. Μέχρι τη Σιού Σίτι είναι πλωτός από μεγάλα ποταμόπλοια και μέχρι το Φορτ Μπέντον από μικρά σκάφη. Σπουδαιότερες από τις πόλεις που βρίσκονται στις όχθες του είναι η Σιου Σίτι, η Όμαχα, η Σεντ Τζόζεφ και η Κάνσας Σίτι.

II

(Missouri). Πολιτεία (180.516 τ. χλμ., 5.629.707 κάτ. το 2001) των κεντρικών βορειοδυτικών ΗΠΑ. Πρωτεύουσα της πολιτείας είναι η Τζέφερσον Σίτι (40.100 κάτ. το 2001), στον ποταμό Μισούρι (βλ. λ.)· συνορεύει με την Αϊόβα στα Β, με το Ιλινόις στα Α, με το Κεντάκι και το Τενεσί στα ΝΑ, με το Αρκάνσας στα Ν, με την Οκλαχόμα στα ΝΔ, με το Κάνσας στα Δ και με τη Νεμπράσκα στα ΒΔ.

Το έδαφος του Μ. είναι πεδινό στα Α και ελαφρά κυματοειδές στα ΒΔ, όπου οι ποταμοί έχουν χαράξει εκτεταμένες κοιλάδες και ρέουν συχνά μέσα σε απόκρημνες όχθες. Τα νοτιοκεντρικά και τα νοτιοδυτικά τμήματα διασχίζονται από το υψίπεδο του Όζαρκ, που σχηματίστηκε κατά τον παλαιοζωικό αιώνα, συγχρόνως με το σύστημα των Απαλαχίων, του οποίου θεωρείται αποσπασμένο τμήμα. Η περιοχή διαμελίστηκε από ατμοσφαιρική και ποτάμια διάβρωση, που ανανέωσε το τοπίο. Κυριότεροι ποταμοί είναι ο Μισισιπής, που διαρρέει τα ανατολικά σύνορα, και ο Μισούρι στον οποίο οφείλει η πολιτεία την ονομασία της.

Το κλίμα είναι ηπειρωτικό υγρό, με ψυχρούς χειμώνες και πολύ θερμά καλοκαίρια, εκτός από το νοτιοανατολικό τμήμα, όπου οι χειμώνες είναι ήπιοι και τα καλοκαίρια αρκετά ζεστά και πνιγηρά. Οι βροχοπτώσεις είναι παντού επαρκείς για τις απαιτήσεις της γεωργίας, είναι όμως πιο άφθονες στα Ν.

Το Μ. διαθέτει κυρίως γεωργική παραγωγή (καλαμπόκι, στάρι, βρώμη, βαμβάκι, πατάτες, καπνός, σόγια, φρούτα, κηπευτικά), ενώ μία ακόμη σημαντική πλουτοπαραγωγική πηγή είναι και η κτηνοτροφία βοοειδών και χοίρων. Από το υπέδαφος εξορύσσονται μόλυβδος και, σε μικρότερο βαθμό, ψευδάργυρος, γαιάνθρακες, νικέλιο, χαλκός, κοβάλτιο και βαρίτης. Η βιομηχανία είναι αρκετά ανεπτυγμένη σχεδόν σε όλους τους τομείς, ιδιαίτερα των ειδών διατροφής, της μεταλλουργίας, των χημικών προϊόντων, των γραφικών τεχνών, των ειδών υπόδησης και ένδυσης και είναι συγκεντρωμένη στις δύο μεγαλύτερες πόλεις: Κάνσας Σίτι επί του ποταμού Μισούρι (447.000 κάτ.) και Σεντ Λούις επί του Μισισιπή (352.500 κάτ.). Άλλες σημαντικές πόλεις, εκτός από την πρωτεύουσα είναι η Σεντ Τζόζεφ (74.900 κάτ.), η Ιντιπέντενς (114.700 κάτ.), η Κολόμπια (85.600 κάτ.), και η Σπρίνγκφιλντ (153.400 κάτ.).

Η περιοχή, την οποία εξερεύνησαν οι Γάλλοι Ζακ Μαρκέτ και Λουί Ζολιέ το 1673 και ο Ρενέ ντε Λα Σαλ το 1682, αποικίστηκε αρχικά από τους κυνηγούς και από τους εμπόρους πολύτιμων δερμάτων. Αφού πέρασε στην κυριαρχία των ΗΠΑ το 1803, οργανώθηκε σε Έδαφος το 1812 και έγινε ομόσπονδη πολιτεία το 1821.